काठमाडौँ — त्रिचन्द्र कलेजस्थित युवा रेडक्रस सर्कलको भवनमा मुस्कान तेयुङ शनिबार सेनेटरी प्याड बनाउन सिक्दै थिए । स्‍नातक दोस्रो वर्षमा अध्ययनरत उनले स्कुलमा स्वास्थ्य किताबमा पढे पनि व्यवहारमा लागू नभएको बताए । 

‘महिनावारी भएको बेला अब आफ्ना आमा तथा दिदिबहिनीलाई सहयोग गर्न सक्छौं,’ उनले भने, ‘महिनावारीको विषयमा कोही पनि बोल्न चाहँदैनन्, त्यसैले यस्तो कक्षा लिएर सिकेपछि व्यवहारमा लागू गर्न सक्छौं ।’ समाजमा महिनावरी हुँदा महिलालाई मात्र भन्ने प्रचलन रहेको उनले सुनाए । आफ्ना घरका पुरुषलाई पनि बताउन नहुने मान्यता रहेको उनले बताए । ‘महिनावारी हुँदा गर्न तथा खान हुने/नहुने लगायत सामान्य ज्ञान पनि हामीमा थिएन,’ उनले भने, ‘यी सबै आज थाहा पायौं, अब बजारमा पाइने प्याड नहुँदा आफैं बनाएर दिन सक्छौं ।’ 

त्यस्तै माइक्रोबायोलोजी चौथो वर्षमा अध्ययनरत हेमन्त पन्त पनि प्याड बनाउन सिकिरहेका थिए । आफ्नै घरमा पाइने सामग्रीबाट प्याडबाट बनाउन सकिने उनले बताए । फार्मेसीमा पाइने भन्दा पनि आफैंले बनाएको प्याड लाभदायक हुने अनुभव उनले गरे । ‘फार्मेसीमा पाइने केमिकलयुक्त हुन्छ,’ उनले भने, ‘आफैंले बनाएको पुनः प्रयोग गर्न मिल्छ ।’ प्याड बनाउनअघि महिनावारी हुँदा के हुन्छ, कस्तो खानेकुरा खानु हुँदैन लगायत कुराको जानकारी पाएको उनले बताए । त्रिचन्द्रकै अर्का विद्यार्थी रक्षा पौडेलले पनि बजारमा पाइने प्याड समयमा नफेर्दा एलर्जी हुने हुँदा घरेलु निकै लाभदायक रहने बताइन् । ‘उपत्यकामा हरेक ठाउँमा प्याड किन्न पाइन्छ, त्यस्तो कुनै समस्या हुँदैन,’ उनले भनिन्, ‘गाउँघरतिर यस्तो पाइँदैन, त्यसैले आफैंले बनाएर प्रयोग गर्न सकिन्छ ।’ अरूलाई पनि सेनेटरी प्याड बनाउन सिकाउन सकिने उनले बताइन् । सोही कलेजका विद्यार्थी पूजा रम्तेल सहभागीहरूलाई प्याड बनाउन सिकाइरहेकी थिइन् ।